Post from 14 februari 2025
Bloom en Foodwatch melden alarmerende hoeveelheden kwik in bepaalde merken tonijn in blik
Tonijn in blik is een basisvoedsel in veel huishoudens over de hele wereld en wordt gewaardeerd om zijn gemak, lange houdbaarheid en voedingswaarde.
Er is echter groeiende bezorgdheid over de verontreiniging van dit product met kwik, een zwaar metaal dat mogelijk gevaarlijk is voor de menselijke gezondheid.
Recente rapporten, onder andere gepubliceerd door de NGO’s Bloom en Foodwatch, hebben alarmerende kwikgehaltes in bepaalde merken ingeblikte tonijn aan het licht gebracht, waardoor bezorgdheid is ontstaan over de risico’s in verband met de consumptie ervan.
Hier volgt een diepgaande analyse van de aanwezigheid van kwik in tonijn in blik, waarbij de bronnen van verontreiniging, de effecten op de gezondheid, de geldende regelgeving, de resultaten van recente onderzoeken, de reacties van fabrikanten en aanbevelingen voor consumenten worden onderzocht.
Kwik: oorsprong en mechanismen van verontreiniging
Kwik is een chemisch element dat van nature aanwezig is in het milieu, maar de concentraties ervan zijn door verschillende menselijke activiteiten verhoogd. De belangrijkste bronnen van kwik zijn :
Industriële activiteiten :
Bij de verbranding van fossiele brandstoffen, met name steenkool, mijnbouw, metallurgie en bepaalde verwerkende industrieën komt kwik vrij in de atmosfeer. Eenmaal in de lucht kan dit kwik weer op de bodem en in waterlichamen terechtkomen en zo bijdragen aan milieuverontreiniging.
Natuurlijke processen :
Bij verschijnselen als vulkaanuitbarstingen en bosbranden komt ook kwik vrij, hoewel deze bronnen minder belangrijk zijn dan menselijke activiteiten.
Wat is methylkwik?
In aquatische milieus kan kwik door micro-organismen worden omgezet in methylkwik.
Deze organische verbinding is bijzonder zorgwekkend omdat ze gemakkelijk wordt opgenomen door levende organismen en de neiging heeft om zich op te hopen in de voedselketen.
Grote roofvissen, zoals tonijn, staan aan de top van deze keten en kunnen aanzienlijke concentraties methylkwik ophopen door verontreinigde prooien te eten.
Effecten van methylkwik op de menselijke gezondheid
Methylkwik staat bekend om zijn neurologische toxiciteit. Overmatige blootstelling kan leiden tot een aantal nadelige gezondheidseffecten, waaronder :
Volwassenen:
Neurologische symptomen zoals geheugenproblemen, trillen, hoofdpijn en een verminderde motorische coördinatie.
Zwangere vrouwen en zuigelingen:
Methylkwik kan de placentabarrière passeren en de neurologische ontwikkeling van de foetus beïnvloeden. Dit kan leiden tot ontwikkelingsachterstand, cognitieve stoornissen en zintuiglijke gebreken bij kinderen die in utero zijn blootgesteld.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
classificeert kwik als een van de tien chemische stoffen die van zeer groot belang zijn voor de volksgezondheid, wat de noodzaak onderstreept om de blootstelling van mensen aan deze verontreinigende stof te controleren en te beperken.
Om consumenten te beschermen is er regelgeving opgesteld om het kwikgehalte in vis-, schaal- en schelpdierproducten te beperken. In Europa stelt Verordening (EU) 2023/915 van de Commissie van 25 april 2023 maximumgehalten vast voor bepaalde verontreinigingen in levensmiddelen. Voor verse tonijn is de limiet vastgesteld op 1,0 mg/kg. Deze verordening bevat echter een aantal inconsistenties:
Verschillen tussen soorten :
De limiet voor tonijn is 1,0 mg/kg, maar voor andere vissoorten gelden strengere limieten. De maximale kwiklimiet voor bepaalde soorten is bijvoorbeeld vastgesteld op 0,3 mg/kg, wat vragen oproept over de uniformiteit van de voedselveiligheidsnormen.
Recente onderzoeken naar kwikverontreiniging in tonijn in blik
Voor verwerkte producten zijn de voorschriften voornamelijk van toepassing op verse vis.
Tijdens de verwerking, met name het inblikken, ondergaat tonijn uitdroging, waardoor het kwik geconcentreerd kan worden. Specifieke verwerkingsfactoren zijn echter niet altijd duidelijk gedefinieerd of gecommuniceerd, waardoor het moeilijk is om kwikniveaus in eindproducten nauwkeurig te bepalen.
Deze hiaten in de regelgeving hebben geleid tot de roep om een herziening van de normen om consumenten beter te beschermen.
Onderzoeken door niet-gouvernementele organisaties hebben zorgwekkende kwikgehaltes in ingeblikte tonijn aan het licht gebracht:
De Bloom- en Foodwatch-rapporten (2024):
Na analyse van 148 blikjes tonijn uit verschillende Europese landen ontdekten de NGO’s dat 57% van de monsters het maximale kwikgehalte van 0,3 mg/kg overschreed en 10% zelfs de limiet van 1,0 mg/kg die is vastgesteld voor verse tonijn. Sommige blikken bevatten concentraties tot 3,9 mg/kg, bijna vier keer de toegestane limiet.
Deze resultaten wijzen op een wijdverspreide verontreiniging en onderstrepen de noodzaak om de kwaliteitscontroles en de huidige regelgeving te versterken.
Hoewel deze controles niet worden uitgevoerd door een gecertificeerd laboratorium, baren ze consumenten wel zorgen. Deze bezorgdheid wordt sterk verspreid en versterkt door sociale netwerken.
Reacties van fabrikanten en gezondheidsautoriteiten
Reactie van fabrikanten:
De grote tonijnmerken in blik, met name de merken die betrokken zijn bij Foodwatch en Bloom, hebben de kwaliteit van hun producten verdedigd door te beweren dat ze voldoen aan de huidige normen. Sommige bedrijven hebben echter aangekondigd dat ze hun kwaliteitscontroles en het testen van grondstoffen opvoeren om veiligere kwikgehaltes te garanderen. Anderen hebben daarentegen de risico’s gebagatelliseerd door te benadrukken dat een matige consumptie van tonijn geen noemenswaardig gevaar oplevert.
Standpunt van de gezondheidsautoriteiten :
De Anses (Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation) in Frankrijk en de EFSA (European Food Safety Authority) hebben kennis genomen van de rapporten, maar hebben geen onmiddellijke gezondheidswaarschuwingen afgegeven. Ze wijzen erop dat de regelgeving een duidelijke limiet stelt en dat consumenten een gevarieerd voedingspatroon moeten aannemen om hun blootstelling aan kwik te beperken.
Lobby’s en economische druk:
Tonijnvisserij is een belangrijke industrie in verschillende landen. Sommige experts denken dat de terughoudendheid van de autoriteiten om de regelgeving aan te scherpen te maken kan hebben met de economische druk die wordt uitgeoefend door fabrikanten en producerende landen.
Alternatieven en aanbevelingen voor consumenten
Zelfs als de aanwezigheid van kwik in tonijn in blik een feit is, is het mogelijk om dieetstrategieën te gebruiken om de risico’s te minimaliseren. Hier zijn een paar belangrijke aanbevelingen:
Beperk de consumptie van tonijn in blik
– De WHO adviseert niet meer dan 150 g tonijn in blik per week** om overmatige ophoping van kwik in het lichaam te voorkomen.
– Risicogroepen (zwangere vrouwen, jonge kinderen) moeten kiezen voor andere eiwitbronnen.
Verschillende visbronnen
– Sommige vissoorten bevatten minder snel een hoog kwikgehalte. Bijvoorbeeld:
– Sardines
– Ansjovis
– Makreel
– Wilde zalm
Deze soorten zijn niet alleen veiliger, maar ook rijk aan omega-3, die goed zijn voor de gezondheid van hart en bloedvaten.
Kies voor verantwoord gevangen tonijn
– Sommige certificeringen zoals MSC (Marine Stewardship Council) garanderen duurzamere visserij, maar bieden geen specifieke garanties voor het kwikgehalte.
– Het is dus belangrijk om informatie te vergelijken en merken te kiezen die hun producten regelmatig testen.
Vermijd verwerkte producten en geef de voorkeur aan verse vis
– Verse of bevroren tonijn bevat soms minder kwik dan tonijn uit blik.
– Door je eigen vis te koken, kun je ook de kwaliteit en hoeveelheid die je eet beter onder controle houden.
Monitor gezondheidswaarschuwingen en NGO-rapporten
– Organisaties zoals Foodwatch, Greenpeace en Bloom voeren regelmatig tests uit op commerciële producten en publiceren hun resultaten.
– Door hun rapporten te raadplegen, kun je je consumptiekeuzes beter sturen.
Hoe kan kwikverontreiniging op de lange termijn worden teruggedrongen?
Het probleem van kwik in de oceanen beperkt zich niet tot de consumptie van tonijn. Het is een wereldwijd milieuprobleem dat concrete actie op verschillende niveaus vereist.
Een vermindering van industriële uitstoot
– Versterk de regelgeving om de kwikuitstoot door de industrie te beperken.
– Het gebruik van schone energiebronnen aanmoedigen om luchtvervuiling tegen te gaan.
Betere controle van vis-, schaal- en schelpdierproducten
– Regelmatige tests opleggen om kwikgehaltes in vis op de markt op te sporen.
– Fabrikanten verplichten om het gehalte aan zware metalen op productetiketten te vermelden.
Duurzamer vissen aanmoedigen
– Initiatieven ondersteunen die gericht zijn op het behoud van mariene ecosystemen en het terugdringen van overexploitatie van soorten die het meest getroffen zijn door vervuiling.
Laten we geïnformeerde consumenten zijn!
De aanwezigheid van kwik in tonijn in blik is een punt van zorg dat niet over het hoofd mag worden gezien. Rapporten van NGO’s hebben soms alarmerende niveaus aan het licht gebracht, hoewel de gezondheidsautoriteiten consumenten graag geruststellen over de gevaren van matige consumptie.
Gezien deze realiteit moeten consumenten bewustere eetgewoonten aannemen door hun visbronnen te diversifiëren en op de hoogte te blijven van de verontreinigingsniveaus. Het is ook van cruciaal belang dat de overheid en de industrie hun verantwoordelijkheid nemen om veiliger voedsel te garanderen en toekomstige generaties te beschermen tegen de schadelijke effecten van kwik.
Uiteindelijk ligt de oplossing in een gezamenlijke aanpak van consumenten, industrie en overheden om de vervuiling te beperken en de toegang tot gezonde visproducten van hoge kwaliteit te garanderen.
